W najnowszym odcinku audycji „Podkarpackie wędrówki” z przyjemnością zabieramy Państwa do jednego najważniejszych obiektów militarnych naszego regionu – Fortu XI w „Duńkowiczkach”, położonym we wsi Duńkowiczki (gmina Orły, powiat przemyski), w którym otwarto nowe muzeum stanowiące część wyjątkowej trasy turystycznej oraz nowoczesne centrum edukacji historycznej.
Fort „Duńkowiczki” był pierwotnie szancem artyleryjskim w latach 1854–1855, następnie w latach 1886–1887 przekształcono go w stały artyleryjski fort dwuwałowy typu GHW (Gürtelhauptwerk). W latach 1902–1908 przeszedł gruntowną modernizację – m.in. dobudowano baterie pancerne i wieże wysuwano-obrotowe. Fort odegrał istotną rolę w obronie północnego odcinka Twierdza Przemyśl podczas I i III oblężenia w latach 1914–1915. Fort wziął bezpośredni udział w walkach podczas I oblężenia twierdzy, m.in. odpierał bezpośredni szturm Rosjan 7 października 1914 r. Był ostrzeliwany. Przed kapitulacją w marcu 1915 r. wysadzono tradytory, wieże pancerne i kaponiery. Obiekt został prowizorycznie naprawiony przez Rosjan i odbity przez wojska niemieckie i austriackie. Od 30 maja do 2 czerwca 1915 r., podlegał ostrzałowi z najcięższych moździerzy 42 cm. Ślady trafień są widoczne do dziś.
Dzięki środkom z Programu „Polski Ład” oraz wspólnym działaniom samorządowym, w 2024–2025 roku zrealizowano kompleksowe prace konserwatorskie i adaptacyjne. Dzięki nim Fort został zrewitalizowany: odtworzono m.in. wał artylerii, poternę główną oraz utworzono nowoczesną ekspozycję multimedialną w części koszar.
Od 7 września 2025 r. Fort oficjalnie funkcjonuje w roli „bramy” do zwiedzania Twierdzy Przemyśl — z nową trasą turystyczną północnego odcinka, pozwalającą odwiedzającym na gruntowne poznanie historii i inżynierii fortyfikacyjnej. Obiekt znajduje się pod opieką i zarządzaniem Związku Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl.
Przez najbliższe trzy odcinki audycji „Podkarpackie wędrówki” zapraszamy wszystkich miłośników historii, militariów oraz turystyki kulturowej do odwiedzenia Fortu W XI „Duńkowiczki” — miejsca wyjątkowego, łączącego niepowtarzalne zabytki z nowoczesną formą prezentacji.
Zaprasza
Andrzej Kuca
